به گزارش ایحا از تهران، جلسه دفاعیه دانشجو ناهید احمدی رشته تحصیلی علوم قرآنی گرایش اعجاز مقطع کارشناسی ارشد با عنوان رابطه صفات نکوهش انسان با سیاق مربوطه در آیات قرآن و تحلیل آنها براساس دیدگاه مفسران با راهنمایی دکتر زهره اخوان مقدم و مشاوره و داوری دکتر رضا امانی در دانشکده علوم قرآنی تهران برگزار شد. این پایان نامه با نمره ۱۹ و کسب درجه عالی پذیرفته شد.

در چکیده مطلب می خوانیم:

یکی از دغدغه‌هایی که ذهن اندیشمندان علوم اسلامی را به خود مشغول‌ کرده، مبحث خود‌شناسی است. بشر در این زمینه کوشش‌ بسیار نموده و مطالعات فراوانی انجام‌ شده است؛ اما اینکه خود پروردگار چگونه انسان را توصیف ‌نموده، اندیشمندان تا ‌حدی غافل بوده‌اند. در این حوزه دو نظریه مهم دیوسرشتی و نیک‌سرشتی مطرح شد که هدف پژوهش احراز صحت آنهاست. آنچه که در ‌این‌ میان مسئله‌ساز می‌نماید، توصیف دوگانه قرآن‌کریم از بشر است. پژوهش‌ حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای به ‌بررسی اوصاف ‌مذموم آدمی در قرآن پرداخته‌ است. به‌‌ این‌ منظور نظرات مفسران درباره‌ی این صفات به‌ ظاهر تناقض‌نما، با رابطه بینامتنیت که از بدو نزول قرآن تا عصر حاضر مورد توجه بوده، محور بحث قرار‌ گرفت. یافته‌های پژوهش پس از مطالعه این ‌است‌ که صفا‌ت بد، دو دسته می‌شوند: نخست، صفاتی که ظهور‌ ابتدایی در مذموم‌ بودن دارند و ولی می‌توان آنها را به معنایی نیکو حمل‌کرد‌ مانند: صفات«هلوع» و«قتور». دوم صفاتی که در مذمت، ظهورشان ابتدایی نیست و نمی‌توان آنها را حسن دانست مانند: «خصیم»، «کفور»، «کنود». در ‌حقیقت صفات‌ به‌ کار ‌رفته برای انسان، نسبی بوده و با‌توجه به‌ محتوای آیه و سیاق مربوطه باید ارزیابی‌ شود. البته در ‌برخی آیات به این اشاره‌ دارد که چون آدمیزاد از آغاز ضمیر‌ پاکی دارد، نباید آن را در مسیر‌غلط به‌ کار ‌گیرد و با علم به این سخن، نظریه نیک‌سرشتی مورد پذیرش است.  همچنین در بعضی آیات، این صفات متوجه فرد‌‌ خاص یا گروه‌ خاصی (مانند منافقین) بوده است؛ در ‌نهایت مراد خداوند از معرفی صفات ‌بد و مذموم رشد و ارتقای‌ انسان بوده و اینکه نباید جایگاه ویژه خود را با اعمال‌ واهی از‌بین ببرد. به‌واقع آدم، خوب یا بد، مخلوق خداست و پروردگار هیچ‌گاه فعل خود را نکوهش نمی‌کند، آن هم فعلی که برای آن بر خود «تبارک»گفته است. در‌ نهایت (دانستیم): صفات به این منجر می‌شود که انسان روح‌ خدایی دارد و از همان روز‌های نخستین تولد پاک است اما در آینده نباید خود را آلوده نماید. بر این اساس با ‌عمل ‌به‌ واجبات و ترک ‌محرمات، و تزکیه‌ نفس به‌ مقامی که در شأنش است، یعنی (خلیفةاللهی) برسد.

مهم ترین فصول این پایان نامه عبارتند از:

فصل اول: کلیات و مفاهیم

فصل دوم:  مروری بر صفات ‌انسان و نظریه‌های مختلف

فصل سوم: تبیین رابطه صفات نکوهش ‌محور، با مراعات ترتیب ‌مصحف کنونی، و ارتباط آن با متن آیات انسان