علیرضا کاوند:
حج منشأ عظمت اسلام، وحدت و تقویت مسلمانان است.
به گزارش ایحا از تهران، به مناسبت فرا رسیدن عید سعید قربان، دهه امامت و ولایت؛ آقای دکتر علیرضا کاوند در گفت و گوی خبری با ایحا به تبیین فلسفه حج و حکمت تشریع آن پرداخت.
این استاد دانشگاه بیان کرد: حج یک عبادت متمایز و یکی از مناسک مقدس است که اهمیت زیادی داشته و یکی از مهم ترین واجبات دینی است که خداوند متعال در شرایط خاص برای مسلمانان واجب کرده است.
ما مسلمانان تردیدی نداریم که خداوند متعال حج را جز به دلیل حکمت و منفعتش تشریع نکرده است و این هم از آن روست که او حکیم است و به مصالح بندگانش علم دارد و حکیم جز آنچه را که صحیح است و سود و فایده دارد انجام نمی‌دهد.
وی افزود: ما معتقدیم حج یک قانون الهی است و تشریع آن، مانند سایر عبادات و تشریعات الهی خالی از مصالح، احکام، اهداف و فوایدی بزرگ نیست.
روشن است که جستجوی فلسفه تشریع حج یا دیگر تشریعات الهی، کار پسندیده و ارزنده ای است، اما اگر نتوانیم حکمت تشریع را بشناسیم، اطاعت ما از شریعت اسلام حقیقی و خالصانه نخواهد بود. ما معتقدیم که حج از جانب خداست و مادامی که به صداقت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ایمان داریم -که این تشریع الهی را آورده و به ما ابلاغ کرده است، احکام و تشریع آن را، خواه علت تشریع آنها را بدانیم یا ندانیم، به دلیل اعتقاد به حکمت شارع و فرستنده آن عالم و حکیم- باید بدان عمل کنیم .
دکتر کاوند تصریح کرد: خوشبختانه آیات قرآنی و روایات شریفه جنبه هایی از فلسفه حج را بر ما مشخص کرده و بخشی از اهداف و مقاصد مورد نظر را با تشریع این شریعت روشن کرده است، اما آنچه نازل شده ممکن است جزئی از مصالح باشد.
وی افزود: قرآن کریم به اهداف این تشریع مهم الهی اشاره کرده و می فرماید:
•وأذّنْ فی النّاس بالْحجّ یأْتوک رجالًا وعلى کلّ ضامرٍ یأْتین منْ کلّ فجٍّ عمیقٍ
• لیشْهدوا منافع لهمْ ویذْکروا اسْم اللّه فی أیّامٍ معْلوماتٍ على ما رزقهمْ منْ بهیمة الْأنْعام فکلوا منْها وأطْعموا الْبائس الْفقیر (حج/۲۷-۲۸)
( در میان مردم به حج بانگ بزن تا پیاده و سوار بر شتران لاغر از هر راه دوری نزد تو آیند؛تا شاهد منافع خویش باشند و در روزهای معیّن نام خدا را (هنگام ذبح) بر دام‌هایی که روزی‌شان کرده یاد کنند. از آن بخورید و به بینوای فقیر بخورانید. )
این آیات صریحاً بیان میکند که حج شامل منافعی برای مردم است و این فواید باید بخشی از فلسفه حج و اهداف مورد نظر آن باشد. اگر بخواهیم فواید حج را روشن کنیم، آنها را بسیار و متنوع می‌یابیم و در سایر عبادات به سختی می‌توان اینها را یافت. برخی از این فواید، عبادی، برخی آموزشی و برخی دیگر اقتصادی، آموزشی، سیاسی و اجتماعی است. فلسفه حج در احادیث شریفه نیز آمده است:
سپس در ادامه به بیان احادیث و روایاتی در خصوص جنبه هایی از فوایدی که قرآن کریم در مورد فلسفه تشریع حج آمده بشرح ذیل اشاره نمود:
1. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در وصیت خود اهمیت حج و اینکه نماد بقای اسلام است را بیان می کند:
(خدا را خدا را در باره خانه خدا، تا هستید آن را خالى مگذارید، زیرا اگر کعبه خلوت شود، مهلت داده نمى شوید)(نامه ۴۷/ نهج البلاغه)
2. همچنین ایشان با اشاره به اهمیت این مراسم مقدس الهی فرمودند: «... خدای متعال آن را نشانه اسلام قرار داده است...»(نهج البلاغه/ خطبه ۱)
۳- همچنین امام سجاد (ع) فرمود:
حج و عمره بجاى آورید تا بدن‌هایتان سالم بماند و روزى‌تان وسیع گردد و هزینه اهل و عیالتان تأمین گردد و نیز فرمود: حاجى (یک قسم از حجاج) گناهانش آمرزیده و بهشت بر او واجب مى‌شود؛ [قسم دیگر،] گناهان گذشته‌اش آمرزیده مى‌شود و ثبت اعمالشان از نو آغاز مى‌شود؛ [و قسم سوم،] اهل و عیال و اموالش محفوظ مى‌ماند(کافی/ ج۴/ص۲۵۲)
دانشیار دانشگاه افزود: حج یک کنفرانس بزرگ اسلامی است.حج نه تنها یک عبادت است، بلکه یکی از مهمترین مناسک الهی به شمار می رود که خداوند به ویژه به امت اسلامی و نه سایر امت ها عطا کرده است و مساوی است با جهاد برای مردم مسلمانان ضعیف زیرا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «...و حج جهاد برای هر فرد ضعیف است...»(نهج‌البلاغه/حکمت۱۳۶)
حج یک کنفرانس بزرگ اسلامی است و منشأ عظمت اسلام و وحدت و تقویت مسلمانان است که از یک سو دشمنان اسلام را به وحشت می اندازد و از سوی دیگر نقشه های استعماری آنها را خنثی می کند. مسلمانان هر ساله روحیه ایمان، تقوا، جهاد و التزام دینی خود را با حج گزاردن تقویت می‌کنند و آنان را متوجه دغدغه‌های ملت مسلمان جهان می‌سازد و قدرت و سربلندی خود را احساس می‌کنند، که این، دشمنان را به وحشت می‌اندازد و زندگی آنها را سخت میکند و نقشه های توطئه آمیزشان را در قبال امت اسلامی خنثی میکند.
سخن معروفی منسوب به یک سیاستمدار خارجی است که اهمیت جنبه سیاسی حج را در ارزیابی سیاستمداران غیر مسلمان آشکار می کند. او می گوید: وای بر مسلمانان اگر معنای حج را ندانند و وای بر دشمنان اسلام اگر مسلمانان به معنای حج پی ببرند!»
ایشان گفت: علمای مخلص اسلام، سیاستمداران متفکر، بازرگانان، اقتصاددانان، کارشناسان و تصمیم گیران جهان اسلام باید برای برگزاری همایش های مختلف مرتبط در ایام حج برای تبادل نظر و مشورت بین خود هماهنگ شوند. آنها باید درباره مسائل امت اسلامی با هدف توسعه بینش ها و اندیشه هایی که بتواند راه حل های موثری برای رفع دردها و مشکلات روزافزون امت اسلامی ارائه دهد گفتگو کنند و به لطف خداوند متعال، موسم حج را محل اجتماع مذهبی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قرار دهند.
سپس علیرضا کاوند از برخی فواید و اثرهایی را که زائران بیت الله الحرام از آن برخوردار می شوند برای بهره مندی بیشتر اشاره کرد.
1. امام صادق (علیه السلام) از پدرانش (علیهم السلام) روایت کرده که فرمودند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ثواب حج، بهشت است و عمره، کفاره گناهان است(کافی، ج ۴، ص۲۵۳).
2. از اسحاق بن عمار نقل شده که به امام صادق ع عرض کردم که خود را مصمم کرده ام که هر سال حج را خودم انجام دهم یا مردی از اهل بیت با پول من آن را به‌جای من به جا آورد.
فرمود: «و تو تصمیم گرفتی که چنین کنی؟» . گفتم: بله.
فرمود: اگر چنین کردید، به مال فراوان بشارت دهید زیرا مالتان افزایش خواهدیافت(کافی، ج ۴، ص۲۵۳).
۳. امام صادق علیه السلام فرمود: حج گزاران هنگام بازگشتن سه دسته اند: دسته ای از آتش دوزخ رهایی می یابند و دسته ای ماننده روزی که از مادر تولد یافته اند از گناهان در می آیند و دسته ای دیگر، خانواده و دارایی ایشان محفوظ می ماند و این فروپایه ترین چیزی است که از آن حج گزاران می شود(ثواب الاعمال، ج۲،ص۴۸)
۴. از فضیل بن یسار نقل شده که از ابوجعفر امام باقر ع شنیدم که می گفت: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
فقر و تب به معتاد به حج و عمره، ضرر نمی رساند(کافی، ج۴،ص۲۵۴)
ایشان تصریح کرد؛ رهبران، علما و متفکران مسلمان نیز باید در تدوین برنامه‌های عملی - مطابق با روش‌های علمی نوین - همکاری کنند که مسلمانان بتوانند فریضه حج را به آسانی و با کمترین هزینه مادی و در فضایی متمایز و سرشار از ایمان و معنویت انجام دهند که این مساله با ظرفیت پذیرش هر چه بیشتر زائران و تلاش برای رسیدن به اهداف عالیه حج و تحقق آرزوی وحدت و برادری اسلامی محقق خواهد شد.
